Wednesday, March 30, 2016

Կոնգրեսում շարունակվում են հովանավորների հուսահատ փնտրտուքները

4+4+4-ը ոչ այլ ինչ է, քան ըստ էության առաջին կառուցողական քայլը Կոնգրեսի կողմից, երբ իշխանությունների հետ փորձում են ոչ թե բիլակ չափել, այլ ընդհանուր դաշտում շփումների որոշակի հայեցակարգ մշակել, որում հնարավորություն կլինի ոչ միայն հնչեցնել սեփական դիրքորոշումները, այլև փորձել որոշակի զիջուկմներ կորզել գործող իշխանություններից։

Սակայն ՀԱԿ-ի մոտիվները դժվար չէ զուտ հումանիստական լինեն։ Ի վերջո, տարօրինակ է այսքան տարվա բևեռածվածությունից հետո, որի ժամանակ բոլոր այն ուժերը, որոնք դուրս էին գալիս կառուցողականության դաշտ, միանգամից հռչակվում էին հաճախորդ ու դհոլ, իսկ ՀԱԿ-ը մնում էր միակ «անաղարտը»։ Ի՞նչ փոխվեց այս ընթացքում, որ ՀԱԿ-ը պատրաստ է այժմ ավելի կկառուցողական դիիրքերից հանդես գալ։

Պատասխանը պարզ է ու տրիվիալ․ ՀԱԿ-ը հովանավորչության կարիք ունի՝ ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ քաղաքական և ՀԱԿ-ում վերջնականապես հասկացել են, որ այս հարցում բացի իշխանություններից այլ հուսալի կոնտրագենտ լինել չի կարող։ Այս փաստի գիտակցումը ՀԱԿ-ի մոտ դժվարությամբ է գալիս, իսկ դրանից բխող գործնական քայլերն էլ ավելի մեծ դժվարությամբ են տրվում, դրա համար էլ ՀԱԿ-ում կրկին կենտրոնախույս տրամադրություններ են ու կողմնակի հովանավորների փնտրտուք։

Այսպես, հայտնի է դարձել, որ անսպասելիորեն ֆինանսավորում է ճարել Ստեփան Դեմիրճյանը ու ՀԺԿ-ն ձեռնամուխ է եղել հանրապետության տարբեր կետերում իրենց ներկայացուցչություններն ու գրասենյակներ բացելուն։ Ասեկոսեներ կային, որ ՀԱԿ-ը համագործակցության եզրեր է որոնում Արա Աբրահամյանի հետ ու ըստ ամենայնի, հանց այդ համագործակցության շրջանականերում էլ Աբրահամյանը որոշել է օգնել իր խնամի Դեմիրճյանին, բայց հասկանալի պաատճառներով, չի ցանկացել, որպեսզի այդ օգնությունը բաշխվի ողջ ՀԱԿ-ով, այլ միայն ՀԺԿ-ին հասնի։

Այնպես որ, Զուրաբյանի թևին մնում է ապավինել միայն իշխանություններին, հակառակ դեպքում, 2017-ին ստիպված կլինեն իրենց օֆիսը փակել ու գնալ տներով և հույս ունենալ, որ գործազրկության նպաստով գոյատևելը հնարավոր կլինի։

Tuesday, March 29, 2016

ՀՀԿ-ի դպրոցին ոչ թե ծաղրել է պետք, այլ սարսափել դրանից

Երեկվանից բուռն քննարկումների առարկա է դարձել ՀՀԿ-ի քաղաքական դպրոցի բացման մասին լուրը։ Շատերը քննդադատում են այս նախաձեռնությունը, էլ ավելի շատերը ծաղրում են այն՝ զուգահեռներ անցկացնելով խորհրդային պարտշկոլաների հետ, իսկ ՀՀԿ-ականները ագրեսիվ հակադարձում են։ Մինչդեռ, պետք է միայն սարսափել այս նորությունից, որովհետև սա լուրջ քայլ է ՀՀԿ-ի կողմից հավերժանալու համար գործող քաղաքական համակարգում։

Մեծ հաշվով, բովանդակային ոչ մի լուրջ փոփոխություններ չեն լինի, ՀՀԿ կադրերի որակը ոչ ավելի կլավանա մեծ հաշվով, ոչ էլ ավելի կվատանա։ Խնդիրը նրանում է, որ այն, ինչ կա, կսկսի աշխատել անխափան արտադրական հոսքագծի պես և այն կաշխատի այնքան ժամանակ, քանի դեռ գործում է առկա քաղաքական հասարակական համակարգը։

Այս պրոյեկտը կայացնելու համար, գուցե դիմեն կոսմետիկ ինչ որ բարենորոգումների։ Ասենք կարող են ուսխորհուրդներից «սաքուլիկներին» հանել, որովհետև ըստ էության, մինչև հիմա ՀՀԿ-ի պարտշկոլայի դերակատարությունը խաղում էին հենց ուսխորհուրդները ու երբ արդեն օֆիցիալ պարտշկոլա գործի, ուսխորհուրդների դերակատարությունը ՀՀԿ-ի համար կնվազի։

Խորհրդային պարտշկոլայի հետ զուգահեռներն արդարացի են ու հիմնավոր ու հենց այդ զուգահեռների համատեքստում էլ, եկեք հասկանանք, որ պատճառներից մեկը, որ Խորհրդային Միությունը գոյատևեց 7 տասնամյակ՝ նման պարտշկոլաների առկայությունն էր, որը կադրերի դարբնոց էր հանդիսանում իշխող կուսակցության համար ու սերնդափոխություն էր իրականացնում։ Միևնույն ժամանակ, պատճառներից մեկը, ինչը ԽՍՀՄ-ը գոյատևեց ընդհամենը 7 տասնամյակ կայանում է նրանում, որ պարտշկոլայի կադրերի որակը գնալով ընկնում էր ու վերջում դարձել էր կարիերիստ բորենիներ թողարկող հաստատության, ովքեր էլ կործանեցին երկիրը։

Հենց սա էլ սարսափեցնում է ՀՀԿ դպրոցի պարագայում, քանի որ սովետական պարտշկոլային հակառակ, այն միանգամից է կարիերիստ բորենիների հավաքատեղի դառնում, ոչ թե աստիճանաբար դեգրադացիայի արդյունքում վերածվում դրան։

Friday, March 25, 2016

Մեդվեդևի հայաստանյան այցը Հովիկ Աբրահամյանի համար հասթափությունների պատճառ կդառնա

Ապրիլի 7-ին երկօրյա այցով Հայաստան կժամանի ՌԴ վարչապետ Դմիտրի Մեդեդեվը։ Քանի որ բացի ԵԱՏՄ վարչապետների համաժողովին մասնակցելը, նախատեսված էր նաև աշխատանքային այց, նա կժամանի մյուս վարչապետներից մեկ օր շուտ, իսկ հաջորդ օր նրան կմիանան ԵԱՏՄ անդամ երկրների մյուս վարչապետները՝ Տիգրան Սարգսյանի գլխավորությամբ։

Այս այցը հավակնում է դառնալ լուրջ մտահոգությունների ու հիասթաափությունների պատճառ հատկապես Հովիկ Աբրահամյանի համար, որովհետև դրա հետ անմիջականորեն կապված միանգամից մի քանի դետալներ կան, որոնք նրա դուրը դժվար թե գան։

Նախ, սկսենք նրանից, որ Մեդվեդեվի աշխատանքային այցը Հայաստան պետք է կայանար դեռ դեկտեմբերին, բայց անընդհատ հետաձգվում էր։ Եթե հաշվի առնենք, որ քաղաքական կուլուարներում դեռ աշնանից շշուկներ էին հնչում, որ ՀՀ կառավարությունը բանակցում է ռուսականն կողմի հետ՝ գազի գները նվազեցնելու համար և մերթընդմերդ «պատահական» տեղեկատվական արտահոսքեր էին լինում այս մասին, ապա հավանաբար, այդ հետաձգման պատճառներից մեկը գազի գնի շուրջ վարվող հենց այդ բանակցություններն էին։

Ըստ ամենայնի, Հովիկ Աբրհամյանը այդպես էլ չկարողացավ բեկում մտցնել դրանցում, իսկ Մեդվեդևն էլ իր հերթին ձգձգում էր այցը, որպեսզի իր վճռական «Այո»-ն կամ «Ոչ»-ը ստիպված չլինի Երևանում ասել։ Ոչ մի բան չասելն էր մյուս կողմից շահեկան չէր ո՛ ռուսական, ո՛չ էլ հայկական կողմին, քանի որ նման այցը առանց որևէ շոշափելի ձեռքբերումների մասին հայտարարության՝ իմաստ չէր ունենա քարոզչական տեսանկյունից կողմերից և ոչ մեկի համար և կստացվեր հերթական այցը, որը լուսաբանելիս սովորաբար սահմանափակվում են այնպիսի իներտ ձևակերպումներով, ինպիսին է օրինակ «կողմերը կարևորեցին երկկողմ համագործակցության հարցերը և պայմանավորվեցին էլ ավելի խորացնել այն»։

Արդյունքում, մի քանի ամիս միջկառավարական անարդյունք բանակցություններից հետո, գազի հարցը կարծես թե հանգուցալուծում ստացավ, բայց միայն այն բանից, երբ հարցը քննարկվեց Պուտին-Սարգսյան ֆորմատով։ Ու հիմա հայտնի է, որ գազի գնի նվազեցման մասին Մեդվեևը հայտարարելու է ոչ թե Հովիկ Աբրահամյանի, այլ Սերժ Սարգսյանի ներկայությամբ։ Այս կերպ, կարելի է ասել, որ Սարգսյանը ինքն է վերցնելու փառքւ բոլոր դափնիներն ու դիվիդենտները, իսկ Հովիկ Աբրահմյանն արդյունքում հանդես է գալիս ավելի թուլացած դիրքերով, որովհետև այս ամենը կարելի է մեկանաբանել նաև որպես անհաջողություն։ Ստացվում է, որ Հովիկ Աբրահամյանը աշխարհաքաղաքական զարգացումների, Հայաստանի համար իրոք խիստ ակտուալ նշանակություն ունեցող պայմանավորվածությունների ձեռքբերման և միջազգային ասպարեզում միջպետական շփումների համատեքստում բավականին թույլ դերակատարություն ունի։

Ու վերջապես, մյուս դրվագը, որը դժվար թե Հովիկ Աբրահամյանի համար հաճելի լինի, կայանում է նրանում, որ ԵԱՏՄ  վարչապետների համաժողովի նիստը վարելու է Տիգրան Սարգսյանը։ Սրանում ոչ մի դեմարշ չկա, քանի որ Տիգրան Սարգսյանը՝ լինելով ԵԱՏՄ վարչապետը, ի պաշտոնե պետք է վարի նիստը։ Սա ինչ որ տեղ ասես ճակատագրի հեգնանք լինի, քանի որ բոլորս էլ հիշում ենք, թե որքան ջանք ու եռանդ գործադրեց Հովիկ Աբրահամյանը, որպեսզի այդքան բաղձալի վարչապետական պաշտոնը Տիգրան Սարգսյանից անցնի իրեն ու ի վերջո հասավ իր նպատակին։ Ու հիմա՝ երկու տարի անց, Հովիկ Աբրհամյանը հայտնվում է մի իրավիճակում, երբ ֆորմալ առումով Տիգրան Սարգսյանն իր վերադասն է՝ թեկուզև ԵԱՏՄ համատեքստում։

Thursday, March 24, 2016

Միասնական ընդդիմադիր ճակատ ստեղծելը գործնականում անհնար է

Գորխող խորհրդարանում կա երկու խոսուն օրինակ, որոնք պարզորոշ ցույց են տալիս, թե ինչու Հայաստանում չի կարող գործող պայմաններում լինել միասնական ընդդիմություն։ Երկու ընդդիմադիր խմբակցություններ ունեն բավականին բացասական փորձ։ Մեկը ՀԱԿ-ն է, որը ընտրություններին մասնակցում էր հենց որպես կուսակցությունների դաշինք, մյուսը Ժառանգություն խմբակցությունն է, որը ձևավորվել էր հենց Ժառանգության ու Ազատ Դեմոկրատներ կուսակցության միասնական ցուցակի միջոցով։

Այս երկու խմբակցություններն էլ մեղմ ասած երկար չձգեցին ու ընտրություններից դեռ մեկ տարի էլ չանցած, դե ֆակտո տրոհվել են ու մարդա իրենց անկյուններն են անցել։ Ժառանգությունում 5 մանդատներից 2-ը Քոքոբելյանն ու Արզումանյանինն են, ովքեր հիմա ոչ մի կապ չունեն Ժառանգության հետ ու հանդես են գալիս, որպես ինքնուրույն միավոր, 3-ն էլ Ժառանգություն կուսակցության ներկայացուցիչներինն են, որոնցից Ռուբեն Հակոբյանը կարծես պատրաստվում է թոշակկի անցնել ու խիստ պասիվ դիրքորոշում է զբաղեցնում։

ՀԱԿ-ում վիճակկն էլ ավելի կատաստրոֆիկ է։ Մի կողմից Զուրաբյանն ու Արամ Մանուկյանն են, ովքեր տանել չեն կարողանում Լյուդմիլա Հարությունյանին, Նիկոլին ու Բագրատյանին, մյուս կողմից Նիկոլն է, ով տանել չի կարողանում է Զուրաբյանենց, բայց նորմալ հարաբերություններ ունի մյուսների հետ, մյուս կողմից Ջհանգիրյանն է, ով կարծես թե լավ է բոլորի հետ, բայց իր խաղն է տանում և Դեմիրճյանն է, ով ընդհանրապես աշխատում է չխառնվել ոչնչի մեջ։

Եթե դիտարկենք նաև արտախորհրդարանական ընդդիմադիր կուսկացությունները, ապա միացյալ ընդդիմադիր ճակատ ստեղծելու տեսական հնարավորությունը գործնականում անսահման մոտենում է 0-ի, որովհետև նույնիսկ նոր սահմանադրությամբմ, որը երաշխավորում է պառլամենտի մանդատների 1/3-ը ընդդիմությանը, միևնույն է, այս կուսակցություններն ու դրա դեմքերը չեն կարողանա իրար մեջ այնպես բաժանել մանդատները, որ հենց նույն պահին սկանդալներ ու պառակտումներ չստեղծվեն։

Հարցը նույնիսկ գաղափարական տարաձայնությունները չեն, որովհետև մեծ հաշվով, ընդդիմադիր դաշտում չկա այդպիսի կուսակցություն, որն ունենա որևէ կուռ ու կայուն գաղափարախոսական հենք։ Միակ ու թերևս անհաղթահարելի խնդիրը ներգրավված գործիչների անձնական ու քաղաքական ամբիցիաներն են և հանուն արդյունավետ համագործակցության ու կոնսոլիդացման՝ փոխզիջումների գնալու պատրաստակամության տոտալ բացակայությունը։

Tuesday, March 22, 2016

Հրազդանի ընտրությունների գլխավոր ինտրիգը

Արդյո՞ք իշխանությունները կգնան փոքր զիջման՝ հանուն մեծ հեռանկարների։ Նման հավանականությունը համենայն դեպս չի բացառվում։ Հրազդանը բախտորոշ նշանակություն չունի ՀՀԿ-ի համար՝ ոչ Կոտայքի մարզի համատեքստում, ոչ էլ առավել ևս երկրի մասշտաբներով։ Ուստի, տրամաբանական կլիներ Հանրապետական կուսակցության կողմից, գնալ սիմվոլիյկ զիջման ու թույլ տալ այդ ընտրություններում հաղթել Սասուն Միքայելյանին, կամ էլ գոնե ապահովել արդար ու թափանցիկ ընտրություններ, որոնցում հաղթողը կհաղթի արդար պայքարում։

Ի՞նչ խնդիրներ սա կլուծի իշխանություններին համար։ Նախ, տեսականորեն դրական դինամիկա կմտցնի իշխանության նկատմամբ տածվող վստահության հարցում, որն առանց այն էլ խիստ ցածր է։ Մարդկանց պետք է հավատալ, որ գոնե ինչ որ փոքր, տեղայի, բայցց դրական փոփոխություններ ու հաղթանականեր Հայաստանում հնարավոր են։ Ու թող որ այդ հաղթանակները առանձնակի պտղաբեր չիլինեն, մարդկանց համար դա այդքան էական չի լինի, որքան նախադեպը, ինչպես դա եղավ տրանսպորտի դեմ թանկացամն պայքարի ժամանակ, կամ էլ Բաղրամյանի օրերին։

Մյուս կողմից, հիմնական ընդդիմադուր թեկնածուի՝ Սասուն Միքայելյանի հաղթանակը կարող է շոշափելի փոփոխությունների ենթարկել ընդդիմադիր դաշտի քարտեզը։ Մի կողմից, դա կտրուկ կբարձրացնի Քաղաքացիական պայմանագրի քաղաքական կշիռը, մյուս կողմից, խիստ կանհանգստացնի ՀԱԿ-ին, որին կմնա միայն կա՛մ դուրս գալ բևեռացումից ու ավելի ճկուն և կառուցողական կուրս վարել իշխանությունների հետ, կամ էլ մանր-մանր պատրաստվել 2017-ին նշելու յուր հոգեհանգիստը, որպես նորաթուխ քաղաքական դիակ։

Սակայն այս ամենը հնարավոր է միայն այն պարագայում, երբ իշխանությունները չգնան արդեն սովորական դարձած զոռբայության ու կեղծիքի ճանապրհով, այլ կամք ու խելամտություն գտնեն՝ տեղային էքսպերիմենտի համար։ Մեկ էլ տեսար հա՛մ գայլերը կշտանան, հա՛մ գառները ողջ կմնան։

Monday, March 21, 2016

Հայ հեղափոխական․․․ Յակուձա

Գլոբալիզացիան շատ հախուռն ներխուժեց մեր երկիր ու միանգամից բոլոր կողմերից։ Երևի այս կերպ կարելի է ողջամտորեն բացատրել այն փաստը, որ Արաբկիրի թաղապետ կարգված դաշնակցական մի ինդիվիդ, ով հայտնի է ճչուն ու ֆիքստուլ մականուններով (Լիդեր Հովո, Դաշնակ Հովո), իր կյանքի «երիտասարդ ռոմանտիզմի» փուլում մոռացել է, որ ինքը ոչ սամուրայ է, ոչ էլ անգամ Յակուձայի բանդիտ, այլ իրավապահ և ի նշան իր անձնական հավատարմության՝ կտրել է սեփական ճկույթը։ Կամ էլ մենք ինչ որ բան չգիտենք ու այսքան ժամանակ սխալ էինք կարծում, որ ՀՅԴ հապավման մեջ «Յ» տարռը «Յեղափոխական» է նշանակում։ Պետք է լիներ Հայ Յակուձայական Դաշնակցություն ու միակ անհամապատասխանությունն այս դեպքում կմնար նման ստորաքարշ ստրկամտություն դրսևորողի Լիդեր մականունը։

Սակայն եկեք լուրջ խոսենք ու մի կողմ դնենք հեգնանքը։ Իրականում, այս զավեշտի աստիճան աբսուրդ նշանակումը մի շատ ավելի խորքային խնդիր է բացում։ Դատեք ինքներդ․ դաշնակները մի քանի տարի շարունակ քննադատում ու կշտամբում էին իշխանություններին տարբեր մահացու մեղքերի, այդ թվում նաև՝ ոչ հարիր կադրային քաղաքականություն իրացննելու համար, իսկ երբ եկավ իրենց հերթը, երբ պետք է լավ ու որակյալ կադրերով առողջացնել պետական համակարգը, նրանք բերում են կերպարների, որոնց համեմատ նույնիսկ Շմայսն այլևս այդքան ռադիկալ կերպար չի թվում, որովհետև սա գոնե մենակ հայհոյում է ու անդամախեղման հակվածություն չի ունենում ռոմանտիզմի սրացումների պատճառով։

Ու խնդիրն իրականում դաշնակցությունը չէ։ Խնդիրը ողջ ընդդիմադիր դաշտն է։ Տարիների ընթացքում այստեղ այնպիսի ամայացում է տեղ գտել, որ հիմա որ կուսակցությանն էլ ասեն, որ իրենց X թվով պաշտոններ են հատկացվում, մենակ թե նորմալ մարդկանց թող առաջադրեն, նրանք էլ նույն խնդրին են բախվելու, ինչ ՀՅԴ-ն, իսկ սա բացառում է այդ դաշտը՝ գործող իշխանությունների այլընտրանք դառնալը, որովհետև դեռ հարցական է, թե ովքեր ավելի վատ կլինեն՝ բարձր պետական պաշտոններ զբաղեցնելիս։

Friday, March 18, 2016

Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցները չեն հանվելու երբեք

Սիրիայից զորքերը մասնակիորեն դուրս բերելու Պուտինի որոշումից հետո, կրկին ակտիվացան խոսակցություններն այն մասին, որ սա կարող է հարթել տարաձայնություններն Արևմուտքի ու Ռուսաստանի միջև և այս գործընթացները անգամ կարող են եզրահանգվել պատժամիջոցների չեղարկմամբ։ Այնինչ, բավական է նայել, թե ինչ քաղաքական որոշումներ է կայացրել ԵՄ-ն, որի պատժամիջոցներն ամենացավոտն են Ռուսաստանի համար, որպեսզի հասկանաք, որ ոչ մի նման հեռանկար ակնկալել պետք չէ։

Եթե երկու աշխարհաքաղաքական բևեռներ տարաձայնություններ ունեն ու առճակատման մեջ են, բայց ուզում են հաշտեցման եզրեր գտնել, ապա չեն պահանջում մյուս կողմից ապրիորի անիրականանալի բաներ։ Այդպիսի անիրականանալի բան են ԵՄ ԱԳ նախարարնների կողմից համաձայնեցված 5 սկզբունքները՝ ԵՄ-ի քաղաքականության հարցում։ Օրինակ՝ սկզբունքներից մեկը ենթադրում է, որ Ռուսաստանը պետք է Ուկրաինայում Մինսկի խմբի համաձայնությունները լիակատար իրականացնի։ Սա ի սկզբանե անհեթեթ պահանջ է, քանի որ Մինսկի խմբում ու դրա աշխատանքների արդյունքում ընդունված փաստաթղթում Ռուսաստանը չի ունեցել ու հիմա էլ չունի հակամարտող կողմի կարգավիճակ, չի ստանձնել ոչ մի պարտավորություն, որը լիակատար իրականացներ, կամ էլ չիրականացներ ու հանդես է գալիս, որպես միջնորդ պետություն։

ՄԽ ընդունած փաստաթղթում հակամարտող կողմեր են Ուկրաինան և Դոնեցկի ու Լուգանսկի ինքնահռչակ հանրապետությունները։ Հետևաբար, պարտավորություններ ունեն ստանձնած միայն Ուկրաինան ու ինքնահռչակ հանրապետությունները, իսկ բանակցային գործընթացը գնալով հիշեցնում է Հայ-Ադրբեջանական հակամարտությունը, երբ ստեղծվել է պատային մի իրավիճակ, երբ կողմերից ոչ մեկը չի ուզում գնալ զիջումների, բայց միևնույն ժամանակ, կողմերից և ոչ մեկը չունի բավարար ուժային պոտենցիալ՝ զիջումներն ուժող պարտադրելու համար։

Ստացվում է, որ Ռուսաստանից պահնաջում են անհնարինը, ինչը նշանակում է, որ ոչ ոք չի էլ պատրաստվում պատժամիջոցներ հանել ու վերականգնել հարաբերությունների և փոխգործակցության այն մակարդակը, որն առկա էր մինչ Ուկրաինական իրադարձությունները, կամ էլ գոնե դրան մոտ մի բան։

Wednesday, March 16, 2016

Օսկանյանը սաղ հարցերը լուծել էր, մենակ կուսակցության անունը չէր որոշել

Պարզվում է, որ Օսկանյանի հիմնական մտահոգությունը հիմա իր նորաստեղծ կուսակցության անունը որոշելն է ու եթե դա արած լիներ, արդեն վաղուց փաստաթղթերը ներկայացրած կլիներ՝ կուսակցությունը գրանցելու համար։ Համենայն դեպս, այսպիիս տեղեկատվական արտահոսքեր ենք տեսնում Օսկանյանի շրջապատից, ինչն իհարկե զավեշտալի է։

Կարելի է մտածել, որ Օսկանյանն այնքան վստահ է իր հաջողության ու հաղթանակի վրա, որ բոլոր դարդերից մնացել էր միայն կուսակցության խոսուն ու հնչեղ անվանում ընտրելը։ Զավեշտալի է։ Ասենք թե դրվեց ՀՔԱ՝ Հայկական քոմփլեմենթարիստական ապագա, կամ էլ ՕԱԺԿ՝ Օսկանյանի անվան ժողովրդավարական կուսակցություն, կամ էլ բրենդինգի երևելի մասնագետների ներգրավմամբ, ավելի պատկառելի ինչ որ բան մտածեցին, բա հետո՞։

Հետո ասվածը ենթադրում է, որ թեկուզ ամենահնչեղ անվանումով, Օսկանյանն այնումաենայնիվ պետք է ներկայանա ինչ որ թիմով, ինչ որ ծրագրով ու գործողությունների ինչ որ պլանով։ Հիմա հասկանանք, թե արդյո՞ք Օսկանյանն ունի նման պոտենցիալ։

Ո՞ւմ կարող է ներառել Օսկանյանն իր թիմում։ Նախկին ԲՀԿ-ականների՞։ Այս դեպքում ինչո՞ւ պետք է կուսակցությունը կրի «Օսկանյանի կուսակցություն» պիտակը, եթե այն ընդհամենը ԲՀԿ-ի բեկոր է։ Իսկ Օսկանյանին ուժեղ ու կայացած թիմակիցներ պետք չեն, քանի որ միայն իր ռեսուրսներն ու քաղաքական պոտենցիալը անգամ ավագանու ընտրություններին գոհացուցիչ արդյունքներ ցույց չտվեցին։

Ի՞նչ ծրագիր կարող է ներկայացնել Օսկանյանը։ Սոցիալ-տնտեսական ի՞նչ մոդելի է հարում նա ու ինչքանով է այդ սոցիալ տնտեսական մոդելը տարբերվում գործողից։ Չէ՞ որ մեծծ հաշվով, այդ մոդելն անփոփոխ է մնացել Օսկանյանի՝ իշխանությունում լինելուց ի վեր ու միայն գործող անձինք են փոխվել, բայց ոչ թե համակարգը։

Ու վերջապես, գործողությունների ի՞նչ պլան ունի Օսկանյանը։ Պարզապես հայտարարել, որ կուսակցություն ունի ու հնամաշ շաբլոնային քարոզչական կլիշեներով արշավ սկսել՝ հույս ունենալով որ դա կօգնի հաղթահարել 5 տոկոսանոց շե՞մը։ Էհ բա էդ դեպքում ինչո՞վ է Օսկանյանի կուսակցությունն ավելի շահեկան դիրքերում, քան օրինակ Ազատ Դեմոկրատները։ Ի վերջո, Ալիկ Արզումանյանն էլ է Արտգործնախարար եղել ու ի տարբերություն նույն Օսկանյանի, շատ ավելի հստակ արտահայտված ընդդիմադիր կեցվածք է ունեցել այս ողջ ընթացքում։

Ու փոխանակ լուրջ մտահոգվեն այս հարցերով, դրել քննարկում են, թե ինչ գույնի ժապավեններով են մազերը զարդարելու, կամ էլ իրենց վերնագիր ընտրելու, որպեսզի հասնեն հաջողության։

Tuesday, March 15, 2016

Օսկանյանն ակտիվանում է, բայց իզուր

Օսկանյանը երեկ հայտարարել է նոր քաղաքական կուսակցություն հիմնելու իր պլանների մասին ու ակնհայտ է, որ նա պատրաստվում է մտնել ակտիվ քաղաքական պայքարի մեջ՝ գալիք խորհրդարանական ընտրություններին։ Սակայն որքանո՞վ են իրատեսական Օսկանյանական ամբիցիաները ու որքանով է հնարավոր մյուս խորհրդարանում ոչ միայն Օսկանյանին, այլ մի բան էլ Օսկանյանի թիմ ունենալու հավանականությունը։ Սթափ ու իրատեսական հաշվարկները ցույց են տալիս, ոչ նման բանի հավանականությունը խիստ ցածր է։

Խնդիրը նախ նրանում է, որ Վարդան Օսկանյան քաղաքական գործիչը երբեք էլ չի հանդիսացել ինչ որ գերպոպուլյար ու մեգաժողովրդական գործիչ, որը կարող է հավակնել իր անձնական խարիզմայի ու քաղաքական հեղինակության հաշվին մրցունակ կուսակցություն ստեղծելու։ Օսկանյանը եղել է ու կա նոմենկլատուրայի ներկայացուցիչ, ով ինչ որ ժամանակ զբաղեցրել է բարձր պետական պաշտոն, բայց զուտ այդքանը։ Նրա քաղաքական գործունեության հետնախարարական փուլը անգույն է ու անհետաքրքիր։ Իրավիճակի վրա դրական չէին ազդում նաև Օսկանյանի որդիների հետ կապված մի շարք աղմկահարույց սկանդալները․․․

Ինչևէ, ունենք մի իրավիճակ, երբ Օսկանյանը հավակնություններ է ներկայացնում ինքնուրույն քաղաքական միավոր ստեղծելու։ Օսկանյանը գուցե ունի անհրաժեշտ նյութական միջոցներ, սակայն նա չունի ոչ ադմինիստրատիվ լծակներ, ոչ էլ բարձր ժողովրդականություն է վայելում՝ տարբեր օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ պատճառներով։ Ստեղծված դրությունում, հօգուտ նրա խոսում է թերևս միայն այն վակուումը, որը գոյացել է քաղաքական դաշտի ընդդիմադիր սեգմենտում, սա կայն դա բացարձակապես հերիք չէ, քանի որ կան ոչ պակաս հավակնոտ քաղաքական միավորներ, ովքեր պատրաստ են լրացնելու այդ բացը։

Ուստի, Օսկանյանին մնում է միայն համագործակցության եզրեր գտնել իշխանությունների հետ ու եթե նա կարող ստանալ նրանցից բարյացակամ վերաբերմունք, ապա միայն այդ պարագայում կարող է ռեալ դառնալ քաղաքական ու խորհրդարանական կարիերան շարունակելու օսկանյանական փափագը։

Monday, March 14, 2016

ԲՀԿ-ի օրինակով տեսնում ենք, թե ինչ ռիսկերի առաջ է կանգնում ավտորիտարիտար քաղաքական միավորը

ԲՀԿ-ն ակտիվորեն կազմաքանդվում ու «նիհարում է»։ Կուսակցությունում ոմանք դա անվանում են ինքնամաքրում, կուսակցությունից դուրս ոմանք դա համարում են առնետավազք, կամ էլ՝ ողջամիտ որոշում, սակայն ավելի ճիշտ է այս պրոցեսսը դիտարկել այնպես, ինչպես այն կա․ սա օբյեկտիվ գործընթաց է ու զարմանալի կլիներ, եթե այն չլիներ։

ԲՀԿ-ի խնդիրը իրականում նոր չէ, ոչ էլ բացառիկ է։ Այս կուսակցությունը երբեք հիմբված չի եղել ինչ որ կուռ գաղափարախոսության վրա, այլ հենված է եղել մեկ մարդու հեղինակության վրա։ Երբ այդ մարդը չկա, կուսակցական կառույցը սկսում է երերալ ու դրանից սկսվում են առանձին բեկորներ պոկվել։ Կա նաև փուլ գալու հավանականություն, որովհետև այդ հենասյանը փոխարինած նոր հենասյուները անգամ գումարային էկվիվալենտով համարժեք չեն Ծառուկյանին։

Պատմությունը վաղուց արդեն ապացուցել է, որ ավտորիտարիզմը թեև ավելի արդյունավետ կառավարման հնարավորություն է տալիս, քանի որ բոլորը ուղղահայաց ենթակայության տակ են, բայց այն իր հետ բերում է նաև ավտորիտարիզմին հատուկ ռիսկեր, որոնցից հիմնականին էլ առերեսվում ենք ԲՀԿ-ի օրինակով․ երբ ինչ-ինչ պատճառներով ասպարեզը լքում է այն կերպարը ու անձի շուրջ կառուցված է համակարգը, այդ համակարգը սկսում է փուլ գալ, առավել ևս, եթե նախորդին փոխարինելու եկած հեղինակությունները չունեն հեղինակության ու միջոցների այն ռեսուրսը, որն առկա էր նախորդողի պարագայում։

Ի դեպ, հենց այս հիմնախնդրի պրիզմայից էլ անխորտակելի է ՀՅԴ-ն։ Ճիշտ է, եթե այն համեմատենք նավի հետ, ապա առնվազն ՀՀ-ում ՀՅԴ-ն վաղուց վեր է ածվել խարխուլ մակույկի, բայց այնտեղ չկա նկարագրված խնդիրը։ Դաշնակցության պարագայում իրականում նշանակություն չունի, թե ովքեր են ներկայացնում կուսակցական վերնախավը ու նրանք հանգիստ կարող են ռոտացիա անել, որովհետև ՀՅԴ-ն ի վերջո ունի որոշակի գաղափարախոսական հենք (թե որքանով է այն հավատարիմ դրան՝ առանձին քննարկամն թեմա է), որն անփոփոխ է, ինչի շնորհիվ էլ այս կուսակցությունում լիդերների փոփոխությունը չի բերում բեկումնային անկման, ինչպես դա հիմա ԲՀԿ-ում է։

Thursday, March 10, 2016

Նոր մառազմ Ուկրաինայի կողմից․ գուշակեք, թե որ պետությանն է դիմել Պորոշենկոն՝ ցեղասպանություն ճանաչելու հարցով

Երկար ժամանակ ես համարում էի, որ իր ոչ ադեկվատ արտաքին քաղաքականությամբ Ադրբեջանը վաղուց անգերազանցելի բարձրունքներում է, բայց ինչպես պարզվում է, Ադրբեջանի մետրիմ դաշնակիցը՝ Ուկրաինան, լուրջ մարտահրավեր է նետել այս ոչ այնքան պատվաբեր հարցում Ադրբեջանին գերազանցելու հարցում։

Օրինակ օրերս Ուկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոն դիմել է իր թուրք կոլլեգային՝ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին ու խնդրել, որպեսզի նա նպաստի, որպեսզի ղրիմի թաթարների 1944 թվականի դեպորտացիան որակվի որպես ցեղասպանություն։ Հասկանո՞ւմ եք, ըստ ուկրաինացիների, ցեղասպանության ճանաչման հարցում Թուրքիան շատ լավ թեկնածու է․․․

Ինչի՞ մասին է խոսում սա։ Առաջին հերթին ինքնախաբեության ու պաթոլոգիական տկարամտության։ Անկախ նրանից, թե ինչ դիվիդենտ կարող է բերել Ուկրաինային թաթարների ցեղապսանության հարցի արծարծումը, դժվար է այդ իրավիճակում կայացնել ավելի տխմար որոշում, քան Թուրքիային դիմելը։ Մի երկրի, որը ժամանակակից պատմության մեջ ամենահաճախն է մեղադրվում ցեղասպանություններ իրականացնելու մեջ․ հայերի, հույների, ասորիների, արաբների ու շատ այլ ազգերի ոււ ազգությունների կողմից, որոնց թուրքերը դարերով հրի ու սրի էին մատնում։ Իսկ այսօր, ալկոհոլիկ Պորոշենկոյին թվում է, որ մինչւ արմունքները արյան մեջ թաթախված Թուրքիան կարող է հարմար թեկնածու լինել ինչ որ հորինված ցեղասպանության ճանաչման հարցում։

Wednesday, March 9, 2016

Սխալ է համեմատել ու զուգահեռներ անցկացնել Վրաստանի ու Հայաստանի միջև

Հայկական վերլուծաբանները հաճախակի կրկնում են միևնույն սխալը, երբ իրենց տնտեսական ու աշխարհաքաղաքական վերլուծականներում գրեթե ամեն հարցում զուգահեռներ են անցկացնում Հայաստանի ու Վրաստանի միջև և համեմատում այս կամ հարցում այս երկու պետությունների գործողությունները։
Այո, Վրաստանն ու Հայաստանը համադրելի են իրենց տարածքի մակերեսով, բնակչության քանակով ու մի շարք այլ չափորոշիչներով, բայց որքան նման են մեր երկրները, երկու այդքան էլ տարբեր։ Տարբերությունները կրում են ինչպես օբյեկտիվ աշխխարհարգրական ու աշխարհաքաղաքական բնույթ, այնպես էլ լրիվ սուբյեկտիվ առանձնահատկությունների հետ գործ ունենք։
Վրաստանը Հայաստանի հետ համեմատելը՝ հատկապես տնտեսա-քաղաքական հարցերում մեծ սխալ է մի շարք պատճառներով․

- Ի տարբերություն Հայաստանի, Վրաստանը մեկուսացման մեջ գտնվող երկիր չէ, ինչը էապես նվազեցնում է նույն Ռուսաստանի դերակատարությունը։ Ցանկացած հարցում Վրաստանը կարող է խուսանավել Ռուսաստանի, Ադրբեջանի, Թուրքիայի ու ԵՄ-ի միջև։

- Ի տարբերություն Հայաստանի, Վրաստանը այս ամենը կարող է անել ոչ միայն դեկլարատիվ ձևով, այլև գործնականում, որովհետև ունի նաև ելք դեպի ծով ու արդեն կառուցված ու գործող ենթակառուցվածքներ։

- Ի տարբերություն Հայաստանի, Վրաստանը արդեն գնացել է առճակատման Ռուսաստանի հետ ու համապատասխան գին է վճարել դրա համար՝ թե՛ տարածքային առումով, թե շուկա կորցնելու առումով։ Թե որքանով է կարողացել Վրաստանը կոմպենսացնել այդ կորուստները՝ Արևմուտքի, Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների հաշվին, դա արդեն առանձին ու բարդ քննարկման թեմա է։ Համենայն դեպս, այդ իրողությունը առկա է։

- Ի տարբերություն Հայաստանի, Վրաստանը ըստ էության ունի Թուրքիան ու Ադրբեջանը, որպես այլընտրանքյաին գործընկերներ՝ Ռուսաստանին։ Մենք չունենք ու չունենք հասկանալի պատճառներով։

- Ի տարբերություն Հայաստանի, Վրաստանում չկա հայաստանյան պետական ապպարատ և ճիշտ հակառակը՝ Հայաստանում չկա վրացական պետական ապպարտ։

Այս ու շատ այլ փոփոխականների պատճառով, բոլոր այն զուգահեռներն ու համեմատությունները, որոնք բերվում են մեր երկրների միջև գրեթե անօգուտ ու փակուղային են։ Փակուղային են անկախ նրանից, թե ինչ է քննարկվում․ Գազպրոմի հետ ավելի արդյունավետ համագործակցության հարցը, թե Արևմուտքի հետ հարաբերությունների հեռանկարները։ Որպեսզի Հայաստանի ու Վրաստանի համեմատականները տեղին լինեն, պետք է վերոնշյալ տարբերությունները չլինեն, հակառակ դեպքում, նույն հաջողությամբ Հայաստանին կարելի է համեմատել օրինակ Կենտրոնական Աֆրիկյան Հանրապետության, կամ էլ Պապուա Նոր Գվինեայի հետ ու հիանալ, թե ինչ լուրջ և զարգացող պետությունում ենք ապրում։

Tuesday, March 8, 2016

Մեր արտաքին քաղաքականությունը քանի գնում՝ վտիտանում է ու մամնրանում

Այսօր միանգամից մի քանի լրատվամիջոցներում կարդացի մեր արտաքին քաղաքականության հերթական «փառահեղ» հաղթանակի մասին։ Պատկերացնո՞ւմ եք, ԱՄՆ Քենթաքի նահանգը չեղարկել է ադրբեջանական լոբբիի կողմից ասպարեզ մտցված հակահայկական հայտարարությանը միանալու ավելի վաղ կայացրած որոշումը։ Մի խինդ, մի բերկրանք, մի ուրախություն։ Տպավորություն է, թե Պոդսդամի գագաթնաժողովի արդյուքնում ձեռք բերված դիվանագիտական ձեռքբերումների մակարդակի բան է արվել։

Մինչդեռ, սա այնքան մանր իրադարձություն է, որ իմաստ էլ չկա այն այսքան լայն լուսաբանելու։ Տպավորություն է, թե մեր հասարակությունն ու արտաքին քաղաքականության պատասխանատուները չեն հասկանում, որ ԱՄՆ նահանգային իշխանությունները կարող են ընդունել ցանկացած որոշում, բայց այդ որոշումները կոտրած գրոշի արժեք չունեն, եթե չկա դաշնային մակարդակի որոշում։ Օրինակ՝ Ցեղասպանության ճանաչման հարցում, ԱՄՆ բոլոր 50 նահանգները կարող են առանձին-առանձին ճանաչել այն, բայց դա ամենևին չի նշանակում, որ ԱՄՆ-ը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը, քանի որ նահանգների որոշումները դեռ դաշնային որոշում չեն։ Նույնն էլ հակահայկական տարատեսակ բանաձևերի ու հայտրարարությունների մասով կարելի է ասել։

Իրականում, նման ուշադրություն ու նշանակություն տալով նահանգային մակարդակին, մենք պարզապես լավ փիառ ենք անում ԱՄՆ նահանգային կոռուպցիոնեռներին, ում ծառայությունները գովազդվում ու ավելի են ակտուալանում հայկական ու ադրբեջանական լոբբիների համար ու որպես հետևանք, տեղ է գտնում ռեսուրսների փոշիացում՝ 3-րդական նշանակության թիրախների համար։ Քրեական աշխարհի լեզվով ասած, ԱՄՆ-ում տարբեր մանր մասշտաբի իշխանական օղակներ, կթում են հայկական ու ադրբեջանական լոբբիին՝ ասես լոխերի։

Իսկ մենք հագուրդ ենք տալիս այդ խեղկատակությանը ու մի բան էլ հիանում ենք այդ «պանծալի» ձեռքբերումներով։ Հասկացեք ի վերջո, որ նույն Քենթաքիի կայացած ու չկայածրած որոշումները ԱՄՆ մասշտաբներում ավելի մեծ նշանակոււթյուն չունեն, քան Կոտայքի մարզի որոշումը՝ Հայաստանի մասշտաբներում։

Monday, March 7, 2016

Մաքսային Միությունը փաստորեն այդքան սարսափելի չէր, որքան մեզ պատմում էին դրա օպպոնենտները


2013 թվականին, երբ հատկապես թեժ էր հանրային պոլեմիկան այն հարցի շուրջ, թե տնտեսա-քաղաքական կոնկրետ ո՞ր ճամբարի հետ պետք է ինտեգրվի Հայաստանը, տարբեր ապոկալիպտիկ տեսություններ էինք լսում ինչպես Եվրասիական Միության հետ ինտեգրվելու, այնպես էլ ԵՄ-ի հետ ասսոցացվելու հեռանկարներից։ Շուտով կլրանա 6 տարին, ինչ Հայաստանը կատարեց իր ընտրությունը ու արդեն կարելի է առաջին արդյունքները հաշվել։

Եթե մի կողմ ենք դնում այնպիսի օբյեկտիվ գործոններ, ինչպես համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն է, Ռուսաստանի դեմ կիրառվող պատժամիջոցները և իհարկե ներքին բազմաթիվ ո բազմաբնույթ խնդիրները, ապա պետք է խոստովանել, որ Հայաստանն ավելի շուտ շահեց իր ընտրությունից։ Առավել ևս, եթե համեմատում ենք մեր տնտեսության դինամիկան ոչ թե Ֆրանսիայի, կամ էլ Գերմանիայի հետ, այլ համարժեք պետության, ինչպիսին է օրինակ Մոլդովան, որը ստորագրեց ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիրը, միանգամայն այլ պատկեր է, քան մեզ փորձում էին գուժել մեր արևմտամետները։

Ի՞նչ ունենք մենք այսօր ԵԱՏՄ-ից։ Օրինակ՝ մեքենաների ներկրման համար գանձվող ԱԱՀ-ի չեղարկումը շատ խոսուն օրինակ է այդ միությանն անդամակցելու դրական կողմերից։ Ունենք նաև էական էժանացում այնպիսի կարևոր ներկրվող ռեսուրսների մասով, ինչպիսին ցորենն է ու անկախ ՀԷՑ-ի ու Գազպրոմ Արմենիայի սրիկայություններից, ունենք իրոք էժան գազ։ Արդյո՞ք այս ամենը երազանքների գագաթնակետն է ու էլ ոչնչի պետք չէ սպասել։ Իհարկե ոչ, կարծում եմ, որ մեն ավելի կառաջադիմեինք էլ ողջամիտ տնտեսա-քաղաքական կառավարման դեպքում, բայց դե ունենք այն, ինչ ունենք ու անգամ այդ ոչ այնքան հաճելի իրականությունում ինչ որ դրական բաներ ստացվում են։

Իհարկե, ոմանք կարող են մատնանշել, որ փոխարենը Մոլդովան ու Վրաստանը կարողանում են 50 եվրոյով եվրոպա թռնել, բայց այստեղ կրկին ծագում է մի չարաբաստիկ հարց․ մարդ, ում միջին ամսական եկամուտը 200 եվրո է, ավելի մեծ նշանակություն է տալիս հացի ու կոմունալների գների՞ն, թե՞ Փարիզում զբոսնելու համար ինքնաթիռի էժան տոմսին։ Մարդ, ում եկամուտն ասենք 500 եվրո է, ավելի կկարևորի ուռճացված գնր չվճարելը՝ մեքենա ներկրելի՞ս, թե՞ Հռոմում պիցցա ուտելու համար 200 եվրո քիչ ծախսելը․․․

Մի խոսքով, դեռ շատ բան կա անելու ու անհարթություններն էլ անթիվ-անհամար են՝ ինչպես սուբյեկտիվ, այնպես էլ օբյեկտիվ, սակայն մի բան աներկբա է․ Մաքսային Միություն ասվածն այդքան սարսափելի չէր, որքան փորձում էին ներկայացնել մեզ դրա օպպոնենտները։

Wednesday, March 2, 2016

Իշխանությունները եվրոպական գրանտերի և ընտրակեղծարարության միջև դիլեմայի մեջ են հայտնվել

Գաղտնիք չէ, որ բավականին հապաղվում է նոր ընտրական օրենսգրքի ընդունումը։ Խնդիրը նրանում է, որ իշխանական ճամբարում ոչ մի կերպ չեն կարողանում սինթեզել այնպիսի մի ոսկե միջին, որը ձեռք կտար թե՛ գործող իշխանություններին, թե՛ կարժանանար եվրոպական գործընկերների հավանությանը։

Ու հավանություն ասվածը այսպես ոչ թե ինչ որ աբստրակտ ու ոչինչ չնշանակող հայտարարությունների մասին է, այլ այն ունի շատ կոնկրետ գումարային պոտենցիալ։ Այսպես ձևակերպենք․ եթե ներկայացվի այնպիսի օրենսգիրք, որը եվրոպացիների սրտներով լինի, ապա դրա կյանքի կոչման համար Եվրոպան գումարներ կհատկացնի գրանտերի ու ծրագրային հատկացումների տեսքով, իսկ դա համեղ բլիթ է թվում մեր իշխանավորներին։

Սակայն այս ամենում կա մի շատ մեծ ԲԱՅՑ․ եթե ամեն ինչ լինի եվրոպացիների սրտով, էապես կնվազեն ընտրությունների ժամանակ քվեարկության արդյունքների վրա ազդելու իշխանությունների հնարավորությունները, ինչը արդեն իսկ շատ լուրջ խնդիր է։ Ասել է, թե փողն իհարկե լավ բան է, բայց արդյո՞ք սա այն գինն է, որ պատրաստ են վճարել՝ վերահսկողությունն ու լծակների թիվը նվազեցնելու համար։

Հենց այս հողի վրա է նախանշվում է ներիշխանական պառակտում, որտեղ իհարկե միայն փողը չէ հիմնական մոտիվատորը, այլև քաղաքական կշռի ու ամբիցիաների խնդիրը։ Չմոռանանք, որ կարկառուն շատ ՀՀԿ-ականներ ու իշխանական օղակի այլ ներկայացուցիչների իրենց բարեկեցությունն ու անվտանգության երաշխիքները պահպանում են այդ թվում նաև նրա համար, որ կարողանում են ընտրություններին ստվերային ու մութ ձևերով ձայներ ապահովել, իսկ նոր համակարգի ներդրման պարագայում նրանց այդֆ հնարավորությունները կարող են էապես սահմանափակվել։ Հետևաբար, կսահմանափակվի նաև այդպիսի կերպարների դերակատարությունը, ինչից էլ վերջիններս խիստ վախենում են։