Արցախյան հակամարտության լուծման ռուսական սցենարը

Ըստ ռուսական հեղինակավոր «Իզվեստիյա» պարբերականի, Պուտինն ու Ռուսաստանը առաջիկայում փորձելու են էական փոփոխությունների հասնել Արցախյան հակամարտության բանակցությունների հացրում։ Մասնավորապես ասվում է, որ Պուտինը փորձելու է համոզել Ալիևին ու Սարգսյանին էական փոխզիջումների գնալ, որոնք հիմնականում կայանում են հետևյալում․

1․ Ազատագրված տարածքների վերադարձ Ադրբեջանին։
2․ ԼՂՀ-ին ժամանակավոր կարգավիճակի շնորհում և սահմանների բացում։
3․ Փախստականների վերադարձ։
4․ Խաղաղապահների տեղակայում։
5․ Իրավիճակի կայունանալոււց հետո հանրաքվեի անցկացում, որն էլ պետք է որոշի Արցախի ճակատագիրը։

Ադրբեջանի դիրքորոշումը մի կողմ եթե դնենք, ապա բացարձակապես անհասկանալի է, թե հանուն ինչի Հայաստանը պետք է զոհավերի իր ազգային շահերն ու ընդունի այս խայտառակ կետերը։ Այս կետերով փաստացի ստացվում է, որ պատերազմում հաղթող երկիրն անհամեմատ ավելի մեծ զիջումների պետք է գնա, քան պարտվողը։

Առանձնացնեմ առանցքային նշանակության դրույթներ՝ կապված դրանցից յուրաքանչյուր հետ։

1․ Ինչո՞ւ պետք է Հայաստանն մասնակի և առավել ևս ամբողջությամբ վերադարձնի հողեր, որոնց համար արյան գին է վճարել։ Այդ պարագայում, ինչո՞ւ Ռուսաստանը հետամուտ չի լինում Կալինինգրադն ու Կուրիլյան կղզիները համապատասխանաբար՝ Գերմանիային ու Ճապոնիային վերադարձնելու հարցում։ Եթե տեսական հավանականության կատերգորիայում խոսենք, ապա եթե անգամ տարածքներ վերադարձվեն՝ անբեկանելի երաշխիքների դիմաց, ապա Արցախը Հայաստանին կապող երկու շրջանները՝ Քելբաջարն ու Լաչինը վերադարձնելու մասին խոսք լինել անգամ չի կարող։

2․ Ի՞նչ ժամանակավոր կարգավիճակի մասին է խոսքը, եթե Արցախի ժողովուրդը արդեն քանիցս հայտնել է իր դիրքորոշման մասին, ինչո՞ւ պետք է նոր դուբլով կրկնել։ Եթե Ռուսաստանն այդքան ստորադասում է ազգերի ինքնորոշման իրավունքը, ապա ինչո՞ւ է այդպես կառչում Ղրիմի հանրաքվեից ու չի քննարկում նոր հանրաքվե անցկացնելու տարբերակը, որին կմասնակցեն նաև Ղրիմի հարակից շրջանների ուկրաինացի ու թաթար բնակչությունը։

3․ Իյա, իրո՞ք։ Եթե քննարկվում է փախստականների վերադարձի հարցը, ապա ինչում միայն ադրբեջանցիների։ Հայ փախստականներ քի՞չ են եղել։ Օրինակ՝ Բաքվից։ Թե՞ իրենց այս կոնֆլիկտի ուղեծրից դուրս է պետք դիտարկել։ Կամ էլ, ինչո՞ւ պետք է առաջնահերթություն տանք փախստականների վերադարձին։ Թող խաղաղության պայմանագիր լինի, իրավիճակի կայունացում ու խաղաղություն և այդ ժամանակ թող մարդիկ վերադառնան։

4․ Քանի՞ կոնֆլիկտներում են խաղաղապահները եղել աարդյունավետ ու քանիսում՝ անարդյունավետ։ Կարծում եմ, այս հարցադրումը հռետորականների շարքից է, որովհետև փաստարկված պատասխանը հասկանալի կդարձնի, որ խաղաղապահների վրա հույս դնել չի կարող ոչ Հայաստանը, ոչ էլ Ադրբեջանը։

5․ Արցախի ճակատագիրը որոշված է հանրաքվեով ու 2 պատերազմներով։ Այն էլ երբեք չի լինելու Ադրբեջանի կազմում։ Հենակետայինը պետք է լինի հենց այս դրույթը՝ անկխան նրանից, թե ոնց են դրան վերաբերվում Պուտինը, Ալիևը և Համաշխարհային հանրությունը։